Περίληψη της εισήγησης της Πηνελόπη Πετροπούλου στο workshop «Περιβάλλον, Υγεία και Οικονομία στην Εποχή του Κορονοϊού» της Συνδιάσκεψης των Πράσινων 13.12.2020
1) Περιβάλλον και Δημόσια Υγεία
- Η αλληλεπίδραση μεταξύ του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας είναι πολύ περίπλοκη και είναι δύσκολο να εκτιμηθεί.
- Οι πιο γνωστές επιπτώσεις για την υγεία σχετίζονται µε τη ρύπανση του ατμοσφαιρικού αέρα, την ποιότητα του νερού, τη διατροφή και την ανεπαρκή αποχέτευση .Πολύ λιγότερα είναι γνωστά γύρω από τις επιπτώσεις στην υγεία από τις επικίνδυνες χημικές ουσίες.
- Η αλλαγή του κλίματος και οι επιπτώσεις στην βιοποικιλότητα και την υποβάθμιση του εδάφους, όπως και η καταστροφή της στιβάδας του όζοντος επιβαρύνουν την ανθρώπινη υγεία.
- Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί τον μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κίνδυνο για την υγεία στην Ευρώπη και συνδέεται µε τα καρδιακά νοσήματα, τα εγκεφαλικά επεισόδια, τις πνευμονοπάθειες και τον καρκίνο των πνευμόνων.
- Οι άνθρωποι ενδέχεται να εκτίθενται σε ευρύ φάσμα χημικών ουσιών στην καθημερινή τους ζωή, µέσω της ρύπανσης του ατμοσφαιρικού αέρα, των υδάτων, των καταναλωτικών προϊόντων και της διατροφής.
- Η προγεννητική ή η πρώιμη έκθεση σε αυτές τις ουσίες ενδέχεται να προδιαθέτουν τα άτομα που εκτίθενται σε κακό μεταβολισμό των λιπιδίων και εμφάνιση παχυσαρκίας.
- Σε µια εποχή που οι απαιτήσεις συνεχώς αυξάνονται σε µια καταναλωτική κοινωνία, που ο πληθυσμός της γης αλλάζει, που οι αλλαγές των κλιματικών συνθηκών εξαναγκάζουν τους ανθρώπους σε μετακινήσεις, που η οικονομική κρίση και οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες επηρεάζουν την καθημερινότητα ,υπάρχει ανάγκη για µια διεπιστημονική συνεργασία και επικοινωνία σε όλους τους τομείς της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος.
- Η αντιμετώπιση σοβαρών λοιμωδών νοσημάτων (το μεγαλύτερο μέρος είναι ζώο-ανθρωπονόσοι), της μικροβιακής αντοχής που σχετίζεται μεταξύ άλλων και µε την αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών σε ανθρώπους, ζώα και φυτά αλλά και µε την υγεία του περιβάλλοντος, γίνεται µε την άμεση συνεργασία διαφορετικών ειδικοτήτων της Δημόσιας Υγείας, µε µία σφαιρική αντιμετώπιση βασισμένη στο τρίπτυχο άνθρωπος – ζώα – περιβάλλον.
- Χρειάζεται ένα σύστημα (big data) που να έχουν άμεση και εύκολη πρόσβαση οι λειτουργοί της ΔΥ ανθρώπων και ζώων και περιβαλλοντολόγοι, ένα σύστημα καταγραφής, καθημερινής ενημέρωσης, ειδοποίησης κινδύνου και συλλογής και ανάλυσης στοιχείων και δεδομένων ( ενιαία υγεία }, για την εξαγωγή συμπερασμάτων και αποτελεσμάτων µε σκοπό την αναστροφή των σημερινών δυσοίωνων προγνωστικών.
2) Πρωτοβάθμια περίθαλψη και ποιότητα ζωής
- Δίκτυο Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης και διάθεσης Φαρμάκων πανελλαδικά µε εξειδικευμένο προσωπικό σχετικά µε την πρόληψη και τα προγράμματα των εμβολιασμών, ανάλογα µε τις πληθυσμιακές αλλά και τις περιβαλλοντικές ανάγκες Υγείας.
- Τα Κράτη πρέπει να εγγυώνται καθολική , δημόσια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καλής ποιότητας ,όπως και επαρκή πρόσβαση στην διάγνωση, την θεραπεία και την αποκατάσταση. Την ενσωμάτωση της προώθησης της πρόληψης στην πρωτοβάθμια περίθαλψη.
- Ένα υγιές Εθνικό Σύστημα Υγείας πρέπει να βασίζεται σε διαφανείς διαδικασίες και να καλύπτει τις ανάγκες στις διαδικασίες Διάγνωσης και Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης.
- Ένα καλό δίκτυο για την βασική υγεία σε όλη την χώρα ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές προλαμβάνει να συμβούν τα πιο δύσκολα και ανεπιθύμητα συμβάντα καθώς και να αναγνωρίζονται επικίνδυνες λοιμώξεις (πρωταρχική μόλυνση).
- Χρησιμοποιώντας το δίκτυο αξιολόγησης των τεχνολογιών που αφορούν την υγεία, την “ηλεκτρονική“ υγεία και τα εργαλεία πληροφόρησης για την υγεία ,µια πολιτική μπορεί να εγκαθιδρύσει ένα δίκτυο ακριτικών κέντρων υγείας που παρέχουν πρωτοβάθμια περίθαλψη σε σύνδεση µε ένα δίκτυο νοσοκομείων που παρέχουν δευτερογενή περίθαλψη καθώς και πλήρες φάσμα εξειδικευμένων ιατρικών υπηρεσιών.
- Η ποιότητα ζωής (ΠΖ) ως έννοια απορρέει από την ανθρωποκεντρική ιατρική Φροντίδα και αναφέρεται στη δυνατότητα που δίνεται στο πάσχον άτομο να καταγράψει µε έναν έγκυρο και συστηματοποιημένη τρόπο την προσωπική του άποψη και την υποκειμενική του εκτίμηση σχετικά µε ότι αφορά τη ζωή του, το βίωμα της νόσου από την οποία πάσχει και την θεραπεία στην οποία υποβάλλεται . Η έμφαση δηλ. στο υποκειμενικό πλαίσιο του ατόμου, το οποίο είναι σε αλληλεπίδραση µε το κοινωνικό και το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο ζει.
3) Πολιτική για τα φάρμακα
- Τροποποίηση των νόμων που συνδέονται µε τις πατέντες για την υγεία και τα φάρμακα.
- Οποιεσδήποτε πατέντες σχετικά µε την υγεία (και την ευημερία / ανάπτυξη της υγείας ) πρέπει να απελευθερώνονται µε την μεγαλύτερη ταχύτητα, σύμφωνα µε τις Παγκόσμιες ανάγκες για την υγεία. (π.χ. σύμφωνα µε τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας και τα πρότυπα για πρωτοβάθμια και νοσοκομειακή περίθαλψη, όπως και θεραπευτικά και διαγνωστικά πρότυπα).
- Κάθε επιστημονική έρευνα για Φάρμακα και διαγνωστικές μεθόδους πρέπει να μπορεί να διεξάγεται στα Πανεπιστήμια και στα Ερευνητικά Κέντρα και να µην είναι απαραίτητα άμεσα συνδεδεμένη µε τους κατασκευαστές Φαρμάκων.
- Να δίνονται κίνητρα σε κατασκευαστές προϊόντων υγείας π.χ. µε βραβεία͵, έπαθλα, χρηματοδότηση, δωρεές, ανεξάρτητα µε τις πατέντες.
- Όταν ένα προϊόν υγείας ανακοινώνεται χωρίς καθυστέρηση, οδηγούμαστε σε περισσότερη καινοτομία, πρόσβαση στην γνώση και διασκευή από τρίτους.
4) Το Δικαίωμα στην Υγεία.
- Όλοι έχουν το δικαίωμα στο καλύτερο δυνατό εφικτό επίπεδο ψυχικής και σωματικής υγείας (προληπτική, θεραπευτική ,ανακουφιστική ) και αυτό περιλαμβάνει και τους τοµείς που την επηρεάζουν όπως π.χ. ασφαλές πόσιμο νερό / Φαγητό, βασική υγιεινή , επαρκής στέγαση.
Αναλυτικότερα:
α) Δεν πρέπει να υπάρχει καμία διάκριση (άμεση ή έμμεση ) στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας όπως και στους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες .
β) Η πρόσβαση στην πληροφορία σχετικά με τις υπηρεσίες υγείας πρέπει να είναι εύκολη για όλους.
γ) Υπηρεσίες και αγαθά υγείας ( όπως τα φάρμακα) και άλλες διευκολύνσεις πρέπει να είναι διαθέσιμα και σε αρκετή ποσότητα σύμφωνα με τις λίστες του WHO .
δ) Οι υπηρεσίες υγείας πρέπει να είναι ιατρικά και επιστημονικά κατάλληλες και καλής ποιότητας , αποδεκτές και σεβαστές κοινωνικοπολιτικά από όλες τις ομάδες και μειοψηφίες .
ε) Ανεξάρτητα με το οικονομικό επίπεδο του καθενός οι υπηρεσίες υγείας και τα αγαθά υγείας πρέπει να είναι οικονομικά και προσιτά σε όλους.
στ) Οι πολιτικές , οι Νόμοι και τα προγράμματα για την Υγεία πρέπει να σχεδιάζονται και να εφαρμόζονται με διάφανο τρόπο και με συμμετοχή στις διαδικασίες των αποφάσεων των ατόμων και ομάδων που επηρεάζονται άμεσα.
- Πρέπει να είναι σαφές ότι το δικαίωμα στις υπηρεσίες υγείας επεκτείνεται σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων ,των αιτούντων άσυλο, τα άτομα χωρίς κράτος .
- Οπισθοδρομικά μέτρα που οδηγούν σε μείωση της προστασίας της υγείας και της κοινωνικής ασφάλισης σε περίοδο οικονομικών κρίσεων πρέπει να αποφεύγονται .
- Το Σύστημα Υγείας πρέπει να διαθέτει ένα στιβαρό περίγραμμα λογοδοσίας, νομική ή άλλη αποτελεσματική αντιμετώπιση σε περίπτωση παραβίασης του δικαιώματος στην υγεία .
- Τα Κράτη πρέπει να συνεργάζονται μεταξύ τους σε οικονομικό και τεχνικό επίπεδο ώστε να δια-σφαλίζονται οι μη διακρίσεις και το Διεθνές Δίκαιο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα .
- Ανάπτυξη μηχανισμών ώστε οι πολίτες να συμμετέχουν αποτελεσματικά στον έλεγχο που αφορά τις αποφάσεις που έχουν παρθεί κατά την οικονομική κρίση για τις περικοπές στην υγεία.
- Μείωση του χρόνου αναμονής στις λίστες και τον αριθμό των ατόμων που περιμένουν για υπηρεσίες υγείας και διάθεσης Φαρμάκων.
- Όλοι οι πολίτες πρέπει να έχουν πρόσβαση στην υγεία, χωρίς κοινωνικές διακρίσεις µε ίσους όρους συμπεριλαμβανομένων και των άτυπων μεταναστών.
- Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τα κράτη να καθοδηγούνται / λαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο υπόψη τις παρατηρήσεις – έρευνες – καταχωρήσεις του επιστημονικού δυναμικού που έρχονται σε επαφή µε ασθένειες και πρακτικές καθημερινά π.χ. πανδημίες
- Η έρευνα για τα Φάρμακα και τις διαγνωστικές μεθόδους πρέπει να καθορίζεται από τις πραγματικές ανάγκες της παγκόσμιας υγείας και όχι από το” αγοραστικό κοινό” και τις ανάγκες της αγοράς.
- Σε περιπτώσεις επιδημίας πρέπει να αξιολογηθεί αν είναι μεταδοτική, από πού και πως ξεκίνησε, πως επηρέασε τις γενικές υπηρεσίες υγείας και αν η ανταπόκριση του Κράτους στην επιδημία αυτή, είναι σύμφωνη µε τους Διεθνείς Νόμους Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
- Αναγνώριση του Ανθρώπινου Δικαιώματος στην Υγεία κάτω από εσωτερική Νομοθεσία ώστε τα δικαστήρια να μπορούν να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις παραβιάσεις του δικαιώματος στην υγεία.
- Άμεση απελευθέρωση των πατεντών κάθε φαρμάκου ή εμβολίου που θα χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση πανδημίας.
Πηνελόπη Πετροπούλου
Χειρ. οδοντίατρος- Περιοδοντολόγος, Συνεργάτης Εργαστηρίου Επιδημιολογίας και Υγιεινής ΠΑΔΑ, μέλος ΔΣ Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων.
Πηγές:
www.statistics.gr
www.who.int