ΠΡΑΣΙΝΟΙ -Οικολογία: Ανασύσταση του οικοσυστήματος – Επιτακτική η περιβαλλοντική και όχι απλά η υδραυλική αποκατάσταση
Μετά από την εμπειρία των πρωτοφανών καιρικών φαινομένων που έπληξαν τη Θεσσαλία, είναι από όλους πια κατανοητό ότι ο σεβασμός στα υδάτινα οικοσυστήματα είναι μονόδρομος. Η μυωπική πολιτική που παραβλέπει τα πρότερα λάθη και παραλείψεις και αδιαφορεί για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και της απρόσκοπτης οικολογικής λειτουργίας τους μας εκθέτει σε μεγαλύτερους κινδύνους και αυξάνει την πιθανότητα να πληρώσουμε ακόμα πιο ακριβά την κλιματική κρίση τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.
Σε ό,τι αφορά, λοιπόν, στην Κάρλα
Σχεδόν ένα χρόνο μετά τον Ντάνιελ, το καλοκαίρι του 2024, και αφού μεσολάβησε μία πρωτοφανώς θερμή και ξηρή περίοδος, η Κάρλα ζούσε στιγμές δόξας ως ένα φυσικό περιβάλλον εκρηκτικής παραγωγικότητας. Στο τμήμα Βόρεια του ταμιευτήρα (περίπου 40 – 50.000 στρέμματα), που διατηρούσε νερά γεμάτα ψάρια ακόμη και στα μέσα Αυγούστου 2024, οι εικόνες των πουλιών ήταν πρωτοφανείς. Τεράστιοι αριθμοί από ψαροφάγα και άλλα υδρόβια πουλιά, σε πυκνότητες πρωτοφανείς στην Ελλάδα. Αυτός είναι ο ίδιος χώρος που καταλάμβανε μια «μέτρια προς καλή» Κάρλα πριν την αποξήρανση. Πρόκειται ακριβώς για το τμήμα που ο οικολογικός χώρος ζητούσε να αποκατασταθεί, ώστε η νέα Κάρλα να λειτουργεί όπως η παλιά: ρηχή, με αυξομειούμενη στάθμη και έκταση και, άρα, άκρως παραγωγική και αυτοκαθαριζόμενη σε αντίθεση με τον βαθύ, δυσλειτουργικό ταμιευτήρα με τα συνεχή διαχειριστικά προβλήματα. Αυτή η έκταση βίαια αποστραγγίστηκε στα τέλη Αυγούστου φέρνοντας τα ψάρια να πεθάνουν στον Παγασητικό.
Σύμφωνα με τον Κώστα Παπακωνσταντίνου, τ. πρόεδρο της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, τ. περιφερειακό σύμβουλο Δυτ. Ελλάδας και συμπρόεδρο των ΠΡΑΣΙΝΩΝ – Οικολογία “Οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν έδειξαν αυτό που ίσχυε και παλιά, δηλαδή ότι τα δύο σπουδαία οικολογικά χαρακτηριστικά της Κάρλας είναι τα πολύ ρηχά νερά και η μεγάλη αυξομείωση της στάθμης και της έκτασής της. Αυτά είναι που δημιουργούν τα πλούσια αλιευτικά πεδία και τον παράδεισο της βιοποικιλότητας. Με τον Ντάνιελ η φύση έστειλε ξεκάθαρα μηνύματα που δεν πρέπει να αγνοηθούν: η Κάρλα παραμένει η σημαντική φυσική απόληξη των νερών της Θεσσαλίας, άρα και ο κύριος τροφοδότης του υδροφόρου ορίζοντά της. Ο προορισμός πολλών πλημμυρικών νερών είναι να καταλήξουν και να παραμείνουν εκεί. Επομένως, για να ληφθεί σωστή πολιτική απόφαση πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία και να προχωρήσουμε στην αληθινή αποκατάσταση του οικοσυστήματος δείχνοντας ότι λάβαμε τα βασικά μηνύματα που είναι:
- Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός. Φαινόμενα όπως αυτά του 2023 δεν θα συμβαίνουν… μια φορά στα 1000 χρόνια επομένως δεν μπορούμε να βασιζόμαστε στα παραδοσιακά «σκληρά» έργα για τη διαχείριση των υδάτων.
- Ο χώρος που επιστρέφεται στις φυσικές λειτουργίες ενός ανακτούμενου, πολυλειτουργικού, αυτοδιαχειριζόμενου οικοσυστήματος δεν είναι χαμένα στρέμματα, αλλά πλούτος για τη Θεσσαλία. Χάρη στις τις οικολογικές υπηρεσίες που προσφέρει, ανοίγουν οι δυνατότητες να αξιοποιηθεί για μια σειρά βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως η αλιεία, σχετικές εποχικές ή μόνιμες βιολογικές καλλιέργειες (ορυζώνες, κηπευτικά), κτηνοτροφία κ.λπ.
- Όταν το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη Θεσσαλία είναι η ξηρασία και η έλλειψη νερού, είναι ανόητο να σχεδιάζουμε εκτροπή πλεοναζόντων πλημμυρικών νερών προς τη θάλασσα αντί να τα κρατάμε στη φυσική τους θέση για να εμπλουτίσουν τον υδροφόρο ορίζοντα. Άλλωστε οι διεθνείς χρηματοδοτήσεις στρέφονται πολύ σωστά προς τα έργα αποκατάστασης της φύσης”.
Σε αυτή την κατεύθυνση οδηγούν και τα συμπεράσματα επιστημόνων του περιβάλλοντος που έχουν ασχοληθεί χρόνια με την Κάρλα ή με τη βιοποικιλότητα. Ο χλωριδικός πλούτος και η πανίδα της ευρύτερης περιοχής επηρεάζονται σαφώς από την επίδραση της λίμνης στη δημιουργία μικροκλίματος, ενώ η συνεχής παρουσία του γερακιού “κιρκινέζι” και η αναπαραγωγική δραστηριότητα αργυροπελεκάνων και ροδοπελεκάνων στη λίμνη πρέπει οπωσδήποτε να προστατευτούν.
Επομένως, ο ΟΦΥΠΕΚΑ καταρχήν οφείλει να μελετήσει και να σχεδιάσει επιτέλους μια ολιστική αντιμετώπιση για την Κάρλα και όχι μόνο αντιμετώπιση για τη διαχείριση των υδάτων. Η τοπική αυτοδιοίκηση, Δήμοι και Περιφέρεια, οφείλουν να ακούσουν τους ειδικούς (Μονάδα Διαχείρισης ΟΦΥΠΕΚΑ, δασολόγους, βιολόγους, περιβαλλοντολόγους, ειδικούς στη διαχείριση υδατικών πόρων) και να αποφύγουν τις “σειρήνες” των κατασκευαστών αποσπασματικών έργων που θα “μπαλώσουν” το πρόβλημα για μερικά χρόνια ακόμη σπαταλώντας πολύτιμους οικονομικούς πόρους και δημιουργώντας όφελος μόνο για τους εργολάβους. Πολιτικό χρέος τους είναι να εξασφαλίσουν υγιές φυσικό περιβάλλον, αποτελεσματική πρόληψη και θωράκιση από την κλιματική αλλαγή, λιγότερα προβλήματα διαχείρισης και αποζημιώσεων, αλλά και βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες (δηλαδή ταυτόχρονα αποδοτικές, με χαμηλές εισροές σε ενέργεια, πόρους, χημικά κ.λπ. και ασφαλείς σε συνθήκες κλιματικής κρίσης).
Είναι, άλλωστε, η ευκαιρία να στηριχθεί η αγροτική παραγωγή με νέα μέσα και πολιτικές για να παραμείνει ο αγροτικός κόσμος στη γη του, να εκπαιδευτεί ώστε να συμβιώνει με το περιβάλλον χωρίς να το ρυπαίνει, τα προϊόντα του (αγροτικά, κτηνοτροφικά, μελισσοκομικά) να αποκτήσουν καλύτερη ποιότητα και προστιθέμενη αξία, να μπορέσει να γίνει ανταγωνιστικός εξασφαλίζοντας αξιοπρεπές εισόδημα και προσφέροντας υπηρεσίες για την επισιτιστική ασφάλεια της Θεσσαλίας και της χώρας γενικότερα. Για αυτό στην πολιτική ανασύστασης της Κάρλας πρέπει να προβλέπεται η πλήρης στήριξη των αγροτών για εκπαίδευση σε νέες καλλιέργειες ή καλλιεργητικές μεθόδους, η οικολογική ανασύσταση του εδάφους που έχει υποβαθμιστεί από τις πλημμύρες και η οικονομική στήριξη των αγροτών που μπαίνουν σε καθεστώς αναμονής για εκμετάλλευση της γης τους λόγω αυτής της υποβάθμισης, η ανάπτυξη βιολογικών καλλιεργειών και βιολογικής κτηνοτροφίας σε μια ακτίνα τουλάχιστον 500 μέτρων από τα όρια της λίμνης, η επιλογή καλλιεργητικών μεθόδων και ποικιλιών με κριτήριο την εξοικονόμηση νερού και ενέργειας, η ακριβής καταγραφή και έλεγχος του βάθους των γεωτρήσεων σε ακτίνα τουλάχιστον 5 χλμ γύρω από τη λίμνη, καθώς και καμία ανάπτυξη πάρκων αιολικής ενέργειας στο Πήλιο και στο Μαυροβούνι που επηρεάζουν το προστατευόμενο καθεστώς της ευρύτερης περιοχής της λίμνης.
Επιπρόσθετα, οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ – Οικολογία εκφράζουν την αντίθεσή τους στην προτεινόμενη από φορείς διάνοιξη νέας σήραγγας προς το Αιγαίο. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα δαπανηρό και παράλογο έργο, που θα εξυπηρετούσε την αποστράγγιση και πάλι της λίμνης, σε πλήρη αντίθεση με την πρότασή τους για ρηχό αυξομειούμενης έκτασης υγρότοπο, αλλά και που θα μετέθετε μελλοντικά προβλήματα από τον Παγασητικό στο Αιγαίο.
Πληροφορίες: Κώστας Παπακωνσταντίνου-6976768074, Βάσω Νάκου-6983903061, Τάκης Κολώνιας-6945155897
