του Γιάννη Παρασκευόπουλου
«Ενδεχόμενες ομοιότητες (με συγκεκριμένες πρακτικές) δεν είναι ούτε σκόπιμες ούτε τυχαίες, αλλά αναπόφευκτες»
Χάινριχ Μπελ, Η Χαμένη Τιμή της Καταρίνα Μπλουμ, στην εισαγωγή.
Στους ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ -Οικολογία πήραμε πρόσφατα την πρωτοβουλία Ανοικτής Επιστολής προς τα (μη ακροδεξιά) κόμματα της Βουλής με προτάσεις για συγκεκριμένα βήματα της ελληνικής πλευράς για τη Γάζα και το Παλαιστινιακό. Λίγες μέρες μετά είχαμε την κοινή επιστολή των 4 πολιτικών αρχηγών, και παράλληλη τοποθέτηση του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ στην ίδια κατεύθυνση.
Από τις Ανιχνεύσεις και τον Όμηρο Ταχμαζίδη είδαμε μια σφοδρή κριτική, ότι ο χαρακτηρισμός Τελική Λύση «αποτελεί αντισημιτισμό», καθώς συγκρίνει τη Γάζα με το Ολοκαύτωμα. Ο χαρακτηρισμός αναφερόταν στον επίσημο Ισραηλινό σχεδιασμό για μαζική Αναγκαστική Εκδίωξη των Παλαιστινίων από τη Γάζα, με όπλο την επιβολή επιπλέον απάνθρωπων όρων στην πρόσβαση σε τροφή.
Με προσωπικό μου σχόλιο στο τέλος εκείνου του ποστ, παρέθεσα αναλυτικά τα στοιχεία που θεωρώ ότι υποστηρίζουν και δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό, ώστε να μπορεί εύκολα να κρίνει καθένας/καθεμιά όσα γράφονταν.
Στον διάλογο αυτόν υπάρχει και συνέχεια, που απαιτεί «να αναγνωρίσουμε τον αντισημιτισμό μας». Επειδή η ορολογία αυτή χρησιμοποιείται πλέον κατά κόρο και καταχρηστικά, θεωρώ απαραίτητη μια αναλυτικότερη απάντηση.
Βασική μας λοιπόν διαφορά, είναι το πώς χαρακτηρίζουμε μια ιστορική σύγκριση:
– Μια σύγκριση, θεωρώ ότι μπορεί να είναι θεμελιωμένη ή αβάσιμη. Γι’ αυτό και δίνω σχετικά στοιχεία, ώστε να μπορεί τελικά να κριθεί τι ισχύει και τι όχι.
– Ο Όμ. Ταχμαζίδης το θέτει τελείως διαφορετικά: κατά πόσο η συγκεκριμένη σύγκριση είναι “επιτρεπτή”, ή “ανεπίτρεπτη”. Και αυτό, του επιτρέπει να αποδίδει κατά δήλωσή του «ελάχιστη σημασία» στα υπόλοιπα στοιχεία.
Περί αντισημιτισμού, και συγκρίσεων με τους ναζί
Ξεκινάμε λοιπόν από τα στοιχειώδη: Η αγανάκτηση για την επισήμανση αναλογιών ανάμεσα στη Γάζα και σε πεπραγμένα των ναζί, όπως το Σχέδιο Μαδαγασκάρη, δείχνει μάλλον ελλιπή κατανόηση του Ολοκαυτώματος. Η σύγχρονη ιστοριογραφία (ενδεικτικά, στη Σκοτεινή Ήπειρο του Μαρκ Μαζάουερ) τεκμηριώνει ότι ο ναζισμός και τα εγκλήματά του δεν ήταν κάτι μεμονωμένο και μοναδικό στην Ιστορία, αλλά ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα των εγκλημάτων της Αποικιοκρατίας που μεταφέρθηκαν τελικά και μέσα στην ίδια την Ευρώπη εναντίον Ευρωπαίων, από μια χώρα που δεν είχε πια αποικιακή αυτοκρατορία. Αν αυτό ισχύει, η επαγρύπνηση και η αναζήτηση αναλογιών δεν είναι μόνο θεμιτή, αλλά και αποτελεί ζωτική ανάγκη.
Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι, κινήματα και χώρες συχνά «μαθαίνουν» να αντιγράφουν επιλεκτικά πρακτικές των αντιπάλων τους: ο μεσοπολεμικός φασισμός είχε υιοθετήσει αρκετά στοιχεία από οργανωτικές και διοικητικές πρακτικές του κομμουνιστικού κινήματος, σε σημείο που κάποιοι αναλυτές δημιούργησαν την έννοια του Ολοκληρωτισμού. Δεν είναι διόλου αδιανόητη ή βέβηλη, λοιπόν, η σκέψη ότι μπορεί και ο ισραηλινός εθνικισμός να έχει αντιγράψει κάποιες πρακτικές από τον αντισημιτισμό ή και τους ναζί: χρειαζόμαστε μόνο καθαρή και νηφάλια ματιά, ώστε να αναγνωρίζουμε ποιες αναλογίες και συγκρίσεις έχουν όντως βάση, και μέχρι ποιο σημείο.
Θα έπρεπε εδώ να είναι αυτονόητο, ότι αναλογίες και συγκρίσεις με προηγούμενα Εγκλήματα Κατά Της Ανθρωπότητας δεν αποτελούν συγκριτική βαθμολογία και αξιολογική κατάταξη των δραστών «κατά σειρά επιδόσεων», αλλά εργαλεία για να κατανοήσουμε την πραγματική βαρύτητα όσων συμβαίνουν σήμερα, και την ανάγκη να (αντι)δράσουμε ανάλογα. Συγκρίνοντας τους 800 άμαχους νεκρούς της σφαγής των ναζί στα Καλάβρυτα, με τον ανάλογο αριθμό αμάχων νεκρών της 7ης Οκτωβρίου στο φεστιβάλ και στα κιμπούτζ, δεν καταγγέλλεις αυτόματα τη Χαμάς ως ναζί: αποκτάς όμως ένα χρήσιμο εργαλείο, για να διερευνήσεις το ιστορικό και τα όρια της θεμιτής αυτοάμυνας μιας χώρας, σε ανάλογες περιστάσεις. Αντίστοιχα για το Ισραήλ, η αναφορά ότι προωθεί το σχέδιό του «με πλήρη δημοσιότητα» εστιάζει ρητά στον κίνδυνο συνολικότερης ανατροπής των διεθνών κανόνων που κατακτήθηκαν μετά το 1945 με την ήττα των ναζί: χρειάζεται τουλάχιστον αρκετή δόση φαντασίας, για να καταγγείλεις «κακόπιστη προσπάθεια να παρουσιαστεί το Ισραήλ ως χειρότερο από τους ναζί».
Στο πλαίσιο αυτό, χρειάζεται να προσέξουμε και την εργαλειοποίηση καταχρηστικών καταγγελιών για «αντισημιτισμό», με στόχο την αθέμιτη προστασία του ισραηλινού εθνικισμού από τη δημόσια κριτική μέσω σκόπιμα διευρυμένων ορισμών όπως αυτός της I.H.R.A.: ο τελευταίος αναφέρεται ρητά σε παραδείγματα «κακόπιστης» κριτικής προς το Ισραήλ, και φαίνεται δυστυχώς να εμπνέει και κατηγορίες που μας απευθύνθηκαν. Στον αντίποδα βρίσκεται κυρίως η Διακήρυξη της Ιερουσαλήμ, που σχεδιάστηκε για να αποσυνδέσει τον αντισημιτισμό και τους Εβραίους από τη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστινίων, αλλά και ο ορισμός του IJV στον Καναδά, που δίνει έμφαση στη διασύνδεση του αντισημιτισμού με τις άλλες μορφές ρατσισμού.
Έχει νόημα ο όρος Τελική Λύση, για τη Γάζα του 2025;
Αναγνωρίζοντας «την σημασία της γλώσσας στην πρόσληψη της πραγματικότητας και στην σημασία της στην κατανόηση των πραγμάτων», στους Πράσινους-Οικολογία αναζητήσαμε συνειδητά έναν όρο που να σηματοδοτεί:
– την κατακόρυφη κλιμάκωση της επίθεσης κατά του πληθυσμού της Γάζας, σε επίπεδο ασύγκριτα βαρύτερο από ό,τι είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε μέχρι και τις αρχές του 2025.
– την αίσθηση Επείγοντος και το Σημείο Χωρίς Επιστροφή που πλησιάζουμε, με τη διακηρυγμένη πια εκστρατεία του επίσημου Ισραήλ για μαζική αναγκαστική εκδίωξη: τα 2 εκ. Παλαιστίνιοι της Γάζας (40% όλων των πολιτών των Παλαιστινιακών Εδαφών) προορίζονται να «εξουδετερωθούν» όχι μόνο ως (απειροελάχιστη πια) πιθανότητα ένοπλης απειλής, αλλά και ως στοιχειώδης φυσική παρουσία στο τελευταίο παραθαλάσσιο κομμάτι Παλαιστινιακής γης (μόλις 1,5% της ιστορικής Παλαιστίνης). Σήμερα στην ιστορική Παλαιστίνη κατοικούν συνολικά 7 εκ. Παλαιστίνιοι και άλλα 7 εκ. Ισραηλινοί Εβραίοι, ενώ ένα μόνο κράτος ελέγχει πρακτικά τις βασικές αποφάσεις για όλη την έκταση, κρατώντας 5 εκ. Παλαιστινίους χωρίς πολιτικά δικαιώματα ούτε στο Ισραήλ ούτε σε δικό τους κράτος. Αυτή η ανωμαλία οδηγεί και σήμερα σε διεθνείς συζητήσεις για πολιτικά δικαιώματα, Παλαιστινιακό Κράτος και για σύνδεση με τα υπόλοιπα Παλαιστινιακά Εδάφη: Existence is resistance, λένε οι Παλαιστίνιοι. Αν όμως επιτευχθεί η Εκδίωξη, τα υπόλοιπα 3 εκ. στη Δυτική Όχθη (όπου ο χώρος τους καταπατείται διαρκώς), θα ήταν πια επίσης «μετακινήσιμα». Τα Δύο Κράτη και οι αποφάσεις του ΟΗΕ που θεωρούμε αυτονόητα, θα εκφυλίζονταν σε «εκτός τόπου και χρόνου» ευχολόγια.
Για την ισραηλινή πολιτική, λοιπόν, η εκδίωξη αποτελεί όντως την επιθυμητή Τελική Λύση (ή Ολική Νίκη, όπως επίσημα την αποκαλούν) που θα αλλάξει ριζικά «υπέρ τους» τα βασικά δεδομένα του Παλαιστινιακού, μέσα από τη διάπραξη σειράς Εγκλημάτων Κατά της Ανθρωπότητας: από αυτά που θεσμοθετήθηκαν μετά το 1945, για το ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ. Είναι επείγον, λοιπόν, και επιτακτικό να κινηθούμε όσο πιο άμεσα και αποτελεσματικά, ώστε οι Παλαιστίνιοι να μπορέσουν τουλάχιστον να μείνουν στη Γάζα και να ασκηθεί στη συνέχεια ουσιαστική πίεση για επίλυση του Παλαιστινιακού.
Στην Ανοικτή μας Επιστολή για τη Γάζα, η χρήση του όρου Γενοκτονία θα ήταν βάσιμη νομικά, καθώς η σχετική Διεθνής Σύμβαση αναφέρεται στην Μερική ή Ολική Καταστροφή ενός πληθυσμού και όχι μόνο στην πλήρη φυσική του εξόντωση: για Γενοκτονία μιλούν πια και οι μεγάλες διεθνείς οργανώσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που για πολύ καιρό δίσταζαν. Από τα τέλη του 2024, τα Ευρωπαϊκά Πράσινα κόμματα χωρίζονται σε αυτά που υιοθετούν ήδη τον συγκεκριμένο χαρακτηρισμό και σε αυτά που περιμένουν πρώτα τη σχετική δικαστική απόφαση στη Χάγη.
Η Γενοκτονία έχει όμως και τον συνειρμό ότι αποτελεί το Απόλυτο Κακό και εύκολα εμπνέει μίσος, ενώ δεν θα δήλωνε ούτε την τωρινή κατακόρυφη κλιμάκωση, καθώς ακουγόταν ήδη από την αρχή του πολέμου. Επιλέχθηκε λοιπόν η Τελική Λύση, ως μετριοπαθέστερη και πιο αντίστοιχη με αυτό που συμβαίνει πλέον στη Γάζα.
Στο πλαίσιο αυτό, ελπίζω ότι δεν θα θεωρηθεί «αντισημιτική» η τεκμηρίωση μεγάλου Εβραϊκού σάιτ των ΗΠΑ για Γενοκτονία, από αρθρογράφο που συνδυάζει τις ιδιότητες ραβίνου, πανεπιστημιακού, ένθερμου Σιωνιστή, αλλά και δημόσιου υπερασπιστή των πρώτων μηνών του ισραηλινού πολέμου. Αν δυσκολεύει η μεγάλη έκταση, εστιάστε στις διαφωτιστικότατες ΔΗΜΟΣΙΕΣ τοποθετήσεις που παραθέτει το άρθρο.
Κυβερνήσεις, κοινωνίες, και Εβραϊκή Διασπορά
Βασική αρχή για τον Πράσινο χώρο σε κάθε κριτική ή καταδίκη για διεθνή θέματα, είναι να διαχωρίζουμε τις κυβερνήσεις από τις κοινωνίες των χωρών τους. Οι Πράσινοι-Οικολογία στοχεύσαμε αποκλειστικά τις κυβερνήσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ (για το Σχέδιο Τραμπ), και καταλήξαμε με έκκληση ενός από τους κορυφαίους διαφωνούντες του Ισραήλ. Στην κριτική, όμως, μας καταλογίζεται ότι το Ισραήλ αποτελεί για μας το…. «υποκατάστατο του αντισημιτικού στερεότυπου του αιώνιου Εβραίου»: αν δεν πρόκειται για επίκληση ότι η εναντίωση στην πολιτική του Ισραήλ είναι γενικώς αμαρτία, καλύτερα να το αφήσω ασχολίαστο.
Παράλληλα αναζήτησα και τις έρευνες για την ίδια την ισραηλινή κοινωνία. Πρόσφατη ισραηλινή δημοσκόπηση δείχνει ότι, δυστυχώς, 82% των Ισραηλινών Εβραίων επικροτούν τη βίαιη εκδίωξη όλων των Παλαιστινίων από τη Γάζα: καμιά κοινωνική πλειοψηφία που στηρίζει, συμμετέχει, ή και απαιτεί ένα τέτοιο Έγκλημα Κατά Της Ανθρωπότητας από την κυβέρνηση της χώρας της, δεν δικαιούται ασυλία απέναντι στη διεθνή του καταδίκη. Προς το παρόν, στιγματισμό αντιμετωπίζει στη χώρα της η θαρραλέα ισραηλινή μειοψηφία που τολμά να διαφωνεί δημοσίως, και όχι «ένας ολόκληρος λαός» όπως διακηρύσσεται στον τίτλο της δεύτερης κριτικής.
Η ίδια κριτική προσπαθεί να εμπλέξει μέχρι και τους εδώ Ισραηλίτες, που δεν αναφέρονταν καθόλου στην Ανοικτή Επιστολή για τη Γάζα. Η ισχύς (και η αίσθηση παντοδυναμίας) λοιπόν του Ισραήλ στηρίζεται στη de facto αναίρεση των όρων Διεθνούς Δικαίου και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που υποτίθεται ότι διέπουν την προνομιακή οικονομική του σύνδεση με την Ευρώπη, καθώς και την αντίστοιχη στρατιωτική στήριξη των ΗΠΑ. Η Εβραϊκή Διασπορά παίζει περιορισμένο ρόλο σε αυτό, καθώς στις χώρες-κλειδιά είναι πια και η ίδια διχασμένη απέναντι στον ισραηλινό υπερεθνικισμό. Επιπλέον, είναι κατανοητό να διατηρούν συναισθηματική σχέση με το Ισραήλ και να «συγχωρούν» τις πολιτικές του, ή ακόμη και να ταυτίζονται μαζί τους: αρκετοί Έλληνες, δεν είχαν πριν χρόνια γοητευτεί με το «σύνορα με τη Σερβία»; Όσοι λοιπόν από τους Εβραίους συμπολίτες μας, βρίσκουν το θάρρος και τις αξίες για προσωπική δημόσια διαφωνία, αξίζουν κάθε μας στήριξη. Όσοι νιώθουν πιεσμένοι και σιωπούν, το δικαιούνται επίσης πλήρως. Για όσους υποστηρίζουν δημόσια τις πολιτικές κατά των Παλαιστινίων, τέλος, αρκεί να αποδομούμε πειστικά όσες ανακρίβειες και ψέματα διακινούν.
Από τη Γάζα, στη Μαδαγασκάρη
Από όσα εξηγούσα για την τεκμηρίωση του όρου Τελική Λύση, την εντονότερη μάλλον αγανάκτηση φαίνεται να προκάλεσε η σύγκριση με το Σχέδιο Μαδαγασκάρη των ναζί, για αναγκαστική μεταφορά των Εβραίων εκεί. Αναφέρεται ως απάντηση ότι … «δεν θα μετέφεραν εκεί τους Ευρωπαίους Εβραίους για θερινές διακοπές», παράλληλα με κατηγορίες για άγνοια και για ανεπαρκείς αποστάσεις από «νεοναζιστικές αθλιότητες για πισίνες αναψυχής στο Άουσβιτς».
Η ομοιότητα τoυ Σχεδίου Μαδαγασκάρη με το τωρινό Σχέδιο Τραμπ-Νετανιάχου (ο τελευταίος το δηλώνει δημόσια ως αδιαπραγμάτευτο όρο για τερματισμό του πολέμου), για Ριβιέρα στη Γάζα χωρίς τους κατοίκους της, έχει ήδη επισημανθεί από μεγάλα εβραϊκά sites: ισχύουν οι ίδιες παρατηρήσεις, και γι’ αυτούς;
Για να μην τα ρίχνουμε όλα μόνο στους ναζί, η μεταφορά στη Μαδαγασκάρη είχε ήδη διερευνηθεί το 1937-9 και από κυβερνήσεις όπως της Γαλλίας και της Πολωνίας, που πίστευαν (αβάσιμα) ότι οι τοπικές λατρείες είχαν κοινά στοιχεία με τις εβραϊκές, οπότε οι Εβραίοι «θα στέλνονταν σε συγγενείς». Ανάλογη είναι όμως η διαχρονική ισραηλινή αφήγηση, ότι οι Παλαιστίνιοι ως «Άραβες» μπορούν άνετα να ενταχθούν σε οποιαδήποτε άλλο αραβικό λαό: σαν να εξορίζαμε τους Μεξικανούς στην Αργεντινή, όπου έχουν επίσης κοινή γλώσσα και θρησκεία.
Στην τωρινή Τελική Λύση του Ισραήλ για τη Γάζα, οι υπό συζήτηση χώρες υποδοχής είναι οι πιο ευάλωτες σε πιέσεις: χώρες σπαρασσόμενες και επικίνδυνες, στοιχείο που οδηγεί σε περαιτέρω καταστροφή της Παλαιστινιακής κοινωνίας. Όχι μόνο μέσω επιπλέον θανάτων, όσο μέσω της πίεσης για περαιτέρω φυγή σε άλλες χώρες. Ο διασκορπισμός θα διαλύσει τα δίκτυα αλληλοϋποστήριξης γειτόνων και μακρινών συγγενών, αλλά και τους όποιους Παλαιστινιακούς εκπαιδευτικούς θεσμούς επιχειρηθεί να στηθούν στην εξορία. Θα επιτρέψει, τέλος, στο Ισραήλ να πιέσει διεθνώς για ευρύτερο διαμοιρασμό των διωγμένων, καταγγέλλοντας υποκρισία και αναλγησία στο νέο ανθρωπιστικό δράμα. Στο μεταξύ, το Ισραήλ απαιτεί το ελεύθερο να συνεχίσει να σκοτώνει επ’ αόριστον στη Γάζα, μέχρι να τους αναγκάσει να φύγουν. Ο Ραφαέλ Λέμκιν, ο επιφανής Πολωνοεβραίος νομικός που τόλμησε συνειδητά να βάλει τέτοιες καταστάσεις στο ίδιο τσουβάλι με το Ολοκαύτωμα μέσα από την έννοια της Γενοκτονίας, ελπίζω να μην καταγγελθεί κι αυτός για «αντισημιτισμό».
Καταλήγοντας…
Για επίλογο, θα ήθελα να συμφωνήσω εν μέρει με την κατάληξη της κριτικής. Τα Δύο Κράτη και οι Αποφάσεις του ΟΗΕ, (οφείλουν να) είναι αυτονόητα. Ό,τι αντιστρατεύεται τον στόχο αυτό, είναι όντως επικίνδυνο. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν περιθώρια ασυλίας στην ισχυρότερη πλευρά, ούτε αναμονής μέχρι να ολοκληρωθούν στρατιωτικοί σχεδιασμοί, που οδηγούν σε εφιαλτικές καταστάσεις.
Μόνος δρόμος για ειρήνη και επίλυση, είναι να επιβάλουμε ως Δυτικές κοινωνίες τον στραγγαλισμό της «δανεικής» οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος που οι χώρες μας παρέχουν άνευ όρων στο Ισραήλ, ώστε να πειστούν και εκεί για συμβιβασμό, ειρήνη, διεθνή νομιμότητα και αμοιβαία ασφάλεια Παλαιστινίων και Ισραηλινών.
Γιάννης Παρασκευόπουλος,
μέλος των ΠΡΑΣΙΝΩΝ -Οικολογία
